Stig Dagerman
________________
رباب محب
_______________
برای رسیدن باید از شاخه برید
استیگ داگرمن
استیگ داگرمن نویسنده و روزنامه نگار سوئدی در پنجم اکتبر 1923 در اِلو کارله بی واقع در استان اوپسالا متولد شد و در پنجم نوامبر 1954 با مرگ خودخواسته به زندگی اش خاتمه داد. وی با وجود عمر کوتاه سی و یک ساله اش توانست پیش از مرگ اش نامش را در ردیف نویسندگان بزرگ کشور سوئد ثبت کند. جایزه یِ ادبی داگرمن یکی از جوایز ادبی معتبر کشور سوئد است که از سال 1996 هر ساله در محل تولد او اِلو کارله بی به یک نویسنده اهدا می شود. جایزه یِ مذکور در سال 1999 به احمد شاملو شاعر به نام ایرانی تعلق گرفت ولی احمد شاملو به علت بیماری نتوانست در محلِ اهدای جایزه حضور یابد و جایزه به نیابت از ایشان به خانم آذر مهلوجیان نویسنده و مترجم ساکن استکهلم واگذار گردید.ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه
استیگ داگرمن بیست و دوساله بود که با انتشار اولین رومانش اورمان وارد دنیای داستان نویسی شد. هنوز سالی از زندگی نویسندگی او نگذشته بود که پریشانحالی و دپرسیون بر زندگیِ او سایه انداخت. وی در اواخر عمرش با نوشتن نقد پیس هایِ تأتر می کوشید تا به نحوی خلاء زندگی اش را پرکند. داگرمن شاعری سیاسی بود. وی پس از پایان تحصیلات دبیرستانی با روزنامه یِ کارگر شروع به همکاری کرد و تا پایان عمربه این همکاری ادامه داد. روزنامه یِ کارگر روزنامه ای سیاسی بود که بیش از هزار و سیصد سروده یِ داگرمن را منتشر کرد؛ از جمله:ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه
پرنده پرواز را برمی گزیند. ما این نگزیدیم.ه
پرواز ما را برگزید. زیراکه ما اینجائیم.ه
شمایی که برگزیده نشدید وُ مالکِ آزادی هستید
کمکان کنید تا پرواز سنگینمان را به دوش بریم.ه
زنجیر پا را برمی گزیند. ما کوچ را.ه
شب بخشنده بود. و ما اکنون اینجائیم. ه
شاید این مرد آزاد ست می گوید؛ شما بی شمارید
آیا ما که می دانیم آزادی چیست بی شمار می شویم ؟ه
کسی نیاز را برنمی گزیند. ما نیز این نگزیدیم.ه
در راه نیاز ما را برگزید. و ما اکنون اینجائیم.ه
شمایی که برگزیده نشدید! ما بهایِ آزادی را می دانیم!ه
کمکان کنید تا آزادیمان را به دوش بریم.ه
آخرین سروده یِ داگرمن "خطرِ سگ" در روز مرگ او در روزنامه یِ کارگر به چاپ رسید.ه
قانون نقطه ضعف های خود را دارد.ه
تنگدستان اجازه دارند سگ داشته باشند.ه
آن ها می توانند برای خود تهیه کنند،ه
موش ها خوب اند و از مالیات مبرا...ه
تصمیمی باید اخذ شود:ه
سگ ها کشته می شوند! حقیت ندارد؟ه
اقدامِ بعدی: تنگدستان کشته می شوند،ه
پس کمون سکه ای پس انداز می کند. ه
(54.11.5)
جدائی داگر از همسرش آنیتا بی یُرگ هنرپیشه و دخترش لو و سپس شیوه یِ خداحافظی او با زندگی، زندگیِ اش را با افسانه آمیخت. اما بنا به گفته یِ یوران گِریدر نویسنده سوئدی زندگی شخصیِ داگرمن کمتر مورد توّجه مردم بوده است و بیشتر کتاب های او بود که توجه عامه را به خود جلب می کرد. گِریدر می گوید: " او فقط از نقطه یِ اوج به سمتِ بیهودگی چرخشی کرد، زیرا که او قادر بود لحظه ای در برج عاج بنشیند و لحظه یِ دیگر به ته فرو رود."ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه
محبوبیت داگرمن در کشور سوئد فراز و نشیب های زیادی داشته است، اما نام او در سایر کشورهای اروپائی بخصوص در کشور فرانسه همواره بر سر زبان ها بوده است. کارین دال متخصصِ جامعه شناسی ادبیات پایان نامه ی دکترای خود را درباره یِ شهرت و محوبیت استیگ داگرمن در دو کشور فرانسه و ایتالیا نوشته است. دال می گوید: "در مدتی که من در فرانسه زندگی می کردم متوجه شهرت و محبوبیت داگرمن شدم، چیزی که مرا به عنوان یک سوئدی متحیر کرد." خانم دال در پایان نامه دکترایش سه دلیل برای بزرگ شدن نامِ داگرمن می آورد:مضمونِ نوشته های داگرمن و علاقه یِ او به فلسفه یِ زندگی، جوان بودن و رنج هایِ روحی اش نام او را به عنوانِ نویسنده یِ جوانی از سرزمینِ شمال بر سر زبان ها انداخت. انتظار ما این است که نویسندگانی چون ای ویند، یونسون، کارین بویه و گونار اکه لُف از شهرت بیشتری برخوردار باشند، در حالی که اینطور نیست. بنا به گفته یِ خانم دال نام داگرمن پیوسته بر سن هایِ تأتر فرانسه جاری است. نام او به حوزه یِ موسیقی نیز کشانده است. چند سال پیش گروه راک ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه
Tetes Raides
آهنگی بر اساسِ یکی از نوشته های داگرمن با عنوانِ نیاز ما به تسلا تنظیم و اجرا کرد.ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه
اِلفریده جِلینک در مقدمه یکی از آثار داگرمن به زبانِ آلمانی می نویسد: "داگرمن یک چشمه است، نه چشمه ای که بجوشد، بلکه او چشمه ای است که طغیان می کند، زیراکه او نمی تواند طغیان نکند."ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه
پس ازهمه گیر شدن شهرت داگرمن در کشور فرانسه نوبت به ایتالیا رسید. در آغاز قرن بیستم امیلیا لودیگیانی ناشر ایپربورِآ به ادبیات اسکاندیناویا و از جمله نویسندگان سوئدی علاقه نشان داد. ایتالیائی ها به عقاید سیاسی داگرمن توجه زیاد نشان دادند و البته این چندان بی دلیل هم نبود زیرا که بسیاری از آثار داگرمن در روزنامه های سیاسی آن زمان منتشر می شد.ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه
خمیرمایه یِ درون نگریِ داگرمن و علاقه اش به فلسفه یِ زندگی از آمریکای لاتین نشأت می گرفت، اما او کمتر مورد توجه جامعه یِ ادبی کشورهای آنگلوساکسون بوده است. لو دختر داگرمن که هم اکنون ساکن آمریکاست می گوید: "من سوئدی/امریکائی هستم. و همچنین فرزندانم. اکنون زمانِ آن رسیده است که ریشه هایم را در سوئد و نزدِ استیگ بازیابم."
بنا به گفته یِ لو فضای سیاسی آمریکایِ پس از حادثه ی یازدهم سپتامبر 2001 تا حدود زیادی تغیر کرده است. جامعه یِ امروز آمریکا توجه بیشتری به فرهنگ های دیگردارد و ترجمه یِ کتاب های خارجی رایج تر شده است. مردم اینجا کمی ترسیده اند و به این باور رسیده اند که دیگر نمی توانند خود را از جهانیان جدا تصورکنند. علاوه بر این افکارِ آزایخواهانه یِ استیگ برای خواننده یِ آمریکائی جالب است.ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه
سال 2010 سالِ داگرمن است. بدین مناسبت پنتوس استنس هِل هنرپیشه تأتر آثار داگرمن را در تأتر گوب اینگِن به نمایش می گذارد. به اعتقاد او مردم سوئد نویسنده یِ بزرگ خود را آن طور که شایسته ی اوست نمی شناسند. استنس هِل می گوید: "هشتاد سال طول کشید تا سوئدی ها استریندبرگ را کشف کنند و حالا زمان آن رسیده است که داگرمن را بشناسند."ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه
استیگ داگرمن کنار کلیسای قدیمی اِلو کارله بی مدفون شده است. بر سنگ قبر او نوشته شده:ه
ه" مردن یعنی قدمی از شاخه بریدن
رسیدن به زمینِ ثابت و سخت."ه
(26.10.54)
استکهلم/بیست هشتم مارس دوهزار وده
مأخذ: روزنامه سونسکا داگ بلادت بیست و هفتم مارس دوهزار و ده، سایت دوستداران داگرمن
اسامی به لاتین:
Stig Dagerman- Älvkarleby- Uppsala- Pontus Stenshäll- Gubbängen- Anita Björk- Lo- Göran Greider- Karin Dahl- Eyvind- Johnsson- Karin Boye – Gunnar Ekelöf- Emilia Lodigiani – Iperborea- Elfriede Jelinek-
آثار داگرمن به زبان سوئدی
Ormen, roman.
Nattens lekar, noveller.
Dagsedlar, dagsverser ur Arbetaren.
Tysk höst, resereportage från Tyskland 1946.
Bränt barn, roman.
De dömdas ö, roman.
Bröllopsbesvär, roman.
Essäer och texter
Dikter, noveller, prosafragment (Samtliga i pocket, PAN Norstedts.)
به زبان های دیگر:
Stig Dagerman et l'existenialisme - George Périlleux, 1982.
Stig Dagerman - Laurie Thompson 1982.
Stig Dagerman - Le mythe et l'oeuvre - George Périlleux, 1983.
Plein Chant 31/32. Red Phillippe Bouquet.
Boktidskriften Germanica nr 12/1993 och 15/1994.
Stig Dagerman ou L'innocence préservéa Une biographie Georges Ueberschlag, 1996
Tidskrifter med Stig Dagermans författarskap som tema
Tidskrift för Litteraturvetenskap, 3/1990
Hjärnstorm, 49/1994
Bilaga till Gefle Dagblad i samarbete med Dagermansällskapet, 3 sept 1993
Arbetaren, 11/1993
Ariel - litterär tidskrift 2-3/1994
Parnass - litterär tidskrift - tema Stig Dagerman 3/1999
در باره یِ استیگ داگرمن:
Stig Dagerman - författare och journalist - Hans Sandberg. Bibliografi, Federativs. 1975.
Stig Dagerman - Olof Lagercrantz. Bibliografi. Norstedts Faktapocket 1985 (1958).
Den politiske Stig Dagerman - Hans Sandberg, Federativs 1979.
Begärets irrvägar - Kerstin Laitinen. Almqvist & Wiksell 1986.
Diktaren i verkligheten. Journalisten Stig Dagerman - Karin Palmkvist. Federativs 1989.
De grymma skuggorna - Gösta Werner. Norstedts 1986.
Skaparkriser - Strindbergs inferno och Dagermans - Johan Cullberg. N & K 1992.
Mitt namn skall vara Stig Dagerman - Björn Ranelid. Roman. Bonnier Alba 1993.
Fallets jag o jagets stjärna - Claes Ahlund. Gidlunds 1998
Friheten meddelad - Lotta Lotass. Skrifter litterat. Gbg univ. nr 43 2002
Stig Dagerman BREV - Hans Sandberg. Norstedts 2002
_____
“Holding Out for a Hero” by Bonnie Tyler [1984]
__
No comments:
Post a Comment